Nu te zien: het Mini-Componium

Terwijl de rest van Nederland door coronamaatregelen op slot zat, werkte Martin Paris, restaurator van Museum Speelklok, stug door aan een fantastische ‘componeermachine’: het Mini-Componium. Hij kroop hiervoor letterlijk in de huid van de geniale uitvinder Diederich Nicolaus Winkel.

Dierderich Nicolaus Winkel (1776-1826) komt rond 1800 als Duitser naar Amsterdam en maakt een prachtige salonorgels waarbij hij samenwerkt met musici. Zijn instrumenten zijn exclusief en geliefd bij een rijke klantenkring, onder andere bij de adellijke families Six en De Beaufort.

De random keuzes die de algoritmes tegenwoordig voor ons maken, wist Winkel precies 200 jaar geleden al mechanisch mogelijk te maken in zijn meesterwerk, het Componium. Helaas werkt het ruim 3,5 meter hoge origineel niet meer, maar Martin Paris ging de uitdaging aan om een werkende mini-versie te maken.

Mini-Componium
Met zijn Mini-Componium ontrafelt Martin Paris het geheim achter de techniek van het Componium. Hiervoor is hij aangewezen op zijn eigen kennis en één boek dat Dr. Ph. J. Van Tiggelen in de jaren 80 van de 20e eeuw over het Componium schreef. Na 1,5 jaar van puzzelen, tekenen, uitproberen en vaak opnieuw beginnen, lukt het hem om een werkend model te bouwen, waarin hij het randommechaniek op schaal heeft nagebouwd. Zo kunnen we voor het eerst in bijna 200 jaar weer ervaren hoe het Componium op basis van toeval muziek maakte.  

“Ik hoop ook dat mensen zullen zien wat voor een wonder  Het Componium was. Het lijkt op het eerste gezicht namelijk op ieder ander salonorgel, maar dat het instrument zelf kan componeren was toen uniek en dat is het eigenlijk nog steeds.” – Martin Paris, restaurator Museum Speelklok. 

Restaurator Martin Paris bij het Mini-Componium.

Het Mini-Componium te bewonderen in de tentoonstelling Toeval bestaat niet, waarin voor het eerst alle instrumenten van Winkel bij elkaar zijn gebracht.